Làng hương xạ nổi tiếng đất Hưng Yên

Trải qua gần 300 năm với bao biến thiên lịch sử, hương làng Cao vẫn ngát thơm vẫn lan tỏa và in sâu trong tâm thức nhiều người Việt, một sợi dây thiêng liêng kết nối con người với trời đất, với tổ tiên với những người đã khuất. Nghề làm hương làng Cao liên quan đến thế giới tâm linh, nên cái tâm làm nghề không cho phép cẩu thả, làm gian dối kém chất lượng. Bởi vậy người làng Cao rất cầu kỳ ở mỗi công đoạn sản xuất để làm ra những nén hương.

Người làm hương thôn Cao tránh đưa hương qua lửa vì như thế hương sẽ bị mất mùi, giảm chất lượng. Vì vậy những ngày nắng hanh là thời tiết “vàng” của những người làm hương, thông thường trời nắng thì phơi hương một ngày, trời râm thì hai, ba ngày.

Ở thôn Cao, người thợ có thể làm ra nhiều loại hương đăc biệt như hương vòng có đường kính 50 cm, hay hương vòng có thời gian cháy tới 24 h, nếu khách đặt các loại hương nén cháy thời gian dài 15 ngày, 1 tháng, 3 tháng thì họ cũng sản xuất. Hương cháy chậm hay nhanh phụ thuộc vào kỹ thuật pha chế nguyên liệu. Mỗi dòng họ hay mỗi gia đình làm hương ở Cao Thôn đều truyền bốn đến năm đời nay và mỗi nhà lại có một bài thuốc thảo mộc riêng, làm nên mùi hương đặc trưng riêng, làm nên “hồn cốt” của mỗi thương hiệu hương.

Trước đây, hương chủ yếu được làm thủ công, một người thợ lành nghề, mỗi giờ cuốn được khoảng 100 nén. Nhưng nay nhờ đầu tư máy móc hiện đại, mỗi công nhân có thể sản xuất được 3 vạn nén nhang/ngày.

Nguyên liệu làm hương chủ yếu là các loại thảo mộc như: trầm, ngâu, huỳnh đàn, hồi, quế, thục, tùng, trắc, nhục đậu... nhưng mỗi cơ sở làm nghề lại có cách sáng tạo riêng để tạo ra mùi hương đặc trưng cho sản phẩm hương của mình. Không như một số làng nghề khác sử dụng hóa chất để tăng mùi thơm làng nghề hương thôn Cao làm bằng 100% thuốc Bắc thân thiện với môi trường và sức khỏe, hoàn toàn không sử dụng một chút hóa chất nào.

Ngay cả keo dùng để kết dính nguyên liệu tạo hình cho nén hương, vòng hương cũng được làm từ các nguyên liệu tự nhiên nhằm an toàn cho người sản xuất và người sử dụng”. Nghề làm hương liên quan đến thế giới tâm linh, nên cái tâm làm nghề không cho phép cẩu thả, làm gian dối kém chất lượng. Mỗi mẻ hương làm ra, người chủ phải cẩn thận đốt thử để kiểm tra độ bén lửa, độ cháy và mùi thơm của hương, sau đó mới đưa ra thị trường sản phẩm hương vừa có mùi thơm, bảo đảm độ cháy tốt.

Những năm gần đây, Cao Thôn đang trở thành một điểm đến trong hành trình du lịch làng nghề ở tỉnh Hưng Yên. Đến thôn Cao, khách tham quan được hoà mình trong sắc màu của những “bó hoa” hương, của hương thuốc Bắc phảng phất trong gió giữa khung cảnh làng quê yên ả, ngoài ra còn được trải nghiệm quá trình sản xuất của những người thợ thôn Cao, được tự tay làm những nén hương cổ truyền, hay mang sản phẩm hương thôn Cao về thắp trên ban thờ, bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, ông bà. Nhờ vậy hương xạ thôn Cao tiếp tục được lan toả vươn xa tới nhiều vùng miền cả nước.

Nén hương làng Cao thắp lên, gửi gắm thông điệp của trần gian với đất trời, tổ tiên, ông bà của mình, nó cũng giúp lòng người thanh thản, lương thiện hơn. Bởi vậy hương xạ thôn Cao đang góp phần giữ gìn, lưu truyền những giá trị văn hóa đậm đà phong vị truyền thống của dân tộc.